اداره تولید بذر تجارتی اردبیل
معرفی
تولید بذر تجارتی چغندرقند، آخرین مرحله از مراحل طولانی اصلاح و تهیة بذر مرغوب و پُرمحصول این گیاه صنعتی به‌شمار می‌آید که در استان اردبیل انجام می‌گیرد. پس از آغاز تولید بذر چغندرقند در داخل کشور به همت مرحوم مهندس اسماعیل قره‌باغی و پروفسور اشنایدر، فعالیتهای مربوط به بررسی و چگونگی تولید بذر در همدان، اردبیل، سراب، خراسان، فارس، فیروزکوه، زنجان و کرج انجام و با توجه به استعداد منطقه اردبیل در تولید بذر کیفی چغندرقند و استقبال کشاورزان، از سال 1337، سایر مناطق بذرگیری تعطیل و تولید بذر به این منطقه اختصاص یافت. در این منطقه، سالانه بیش از 500 نفر از کشاورزان سختکوش در 20 روستا با به زیر کشت بردن حدود 800 هکتار از زمینهای منطقه، بیش از یک هزار تُن انواع بذر منوزرم و مولتی‌ژرم تولید و تحویل می‌دهند. زراعت چغندرقند بذری در دشت اردبیل برحسب نیاز کارخانه‌های قند کشور به انواع بذر چغندرقند همه‌ساله صورت می‌گیرد. میزان تولید بذر چغندرقند تجارتی در هر سال، توسط شرکت‌های طرف قرارداد با مؤسسه تعیین و ابلاغ می‌شود. برهمین اساس، مقدار معین از انواع بذر الیت دراختیار ادارة بذرگیری اردبیل قرار می‌گیرد. پس‌از عقد قرارداد با کشاورزان متقاضی و واجد شرایط، نسبت به کشت جداگانه پایه‌های پدری و مادری با ماشین بذرکار پنوماتیک طی اواسط خرداد لغایت اواسط مرداد هر سال اقدام می‌شود. مراقبت‌های لازم در مرحله رشد بوته شامل آبیاری، مبارزه شیمیایی و مکانیکی با علف‌های هرز و مبارزه با آفات و بیماری‌ها با نظارت و توصیة کارشناسان اداره اصلاح و تهیه بذر چغندر قند اردبیل و توسط زارعین صورت می‌گیرد. با فرارسیدن فصل سرما در اواخر پاییز، ریشه‌های بذری برداشت و پس‌از سرزنی، ریشه‌های پدری و مادری به صورت جداگانه سیلو می‌شوند. در اواخر زمستان یا اوایل بهار همزمان با گرم شدن هوا شش ردیف پایة مادری و دو ردیف پایة پدری به صورت متناوب کشت می‌شود. در مرحلة گلدهی، میزان نر عقیمی بوته‌های مادری توسط کارشناسان کنترل شده و بعد از گرده‌افشانی، پایه‌های پدری حذف می‌شوند. به محض رسیدن بذر، پایه‌های مادری برداشت و پس‌از حدود ده روز و خشک شدن بوته‌ها با کمباین نسبت به استحصال بذر تولیدی اقدام می‌شود(ادامه دارد...).
وظایف
ادارة اصلاح و تهیة بذر چغندرقند اردبیل از پنج واحد با شرح وظایف معین تشکیل یافته است.
(1) واحد تولید بذر: این واحد دارای وظایفی شامل نظارت و تقسیم بذر الیت در مناطق تولید بذر، شناسایی کشاورزان مستعد و معرفی آنها جهت عقد قرارداد تکثیر بذر، مساحی مزارع تولید ریشچه و بذر، مساحی سیلو و تعیین مقدار ریشچه، تهیة آمار و ارقام موردنیاز نظارت و توزیع نهاده‌های زراعی، ترویج و توسعة کشت مکانیزه و معرفی کشاورزان نمونه است.
(2) واحد کنترل بذر: این واحد وظایف کنترل ایزولاسیون مزارع تولید بذر جهت جلوگیری از اختلاط ژنتیکی ارقام، کنترل و تعیین درصد منوژرمیته و نرعقیمی مزارع تولید بذر، نظارت بر حذف پایه‌های گرده‌افشان در مزارع تولید بذر منوژرم هیبرید، نظارت بر خرید بذر از پیمانکاران، نمونه‌گیری از محموله‌های بذر پیمانکاران و تعیین خصوصیات کمی و کیفی بذر، نمونه‌گیری از مراحل بوجاری بذر در کارخانة بوجاری و تعیین کیفیت بذر براساس استانداردهای بین‌المللی(ISTA) و نمونه‌گیری از بذور ارسالی به کارخانه‌های قند و تعیین خصوصیات کیفی آن را عهده‌دار است.
(3) واحد بوجاری و آماده‌سازی بذر: این واحد در رابطه با خشک کردن و تعدیل رطوبت بذر بیش از 16 درصد، بوجاری و درجه‌بندی بذر و ضدعفونی و کیسه‌گیری بذر، با رعایت تمامی استانداردها فعالیت دارد.
(4) واحد انبارها: این واحد در رابطه انبارگیری بذر خام و بوجاریشده و صدور بذر به کارخانه‌های قند فعالیت دارد و
(5) واحد اداری ـ مالی: عهده‌دار تأمین نیازمندی‌های اداری و تأمین بودجة خرید بذر است.
تاریخچه تولید بذر چغندرقند در اردبیل
طبق مندرجات روزنامة وقایع‌الاتفاقیه، بذر چغندرقند اولین بار توسط دکتر پولاک در سال 1274 شمسی وارد ایران شد. بین سالهای 1310 تا 1315، بذر موردنیاز زراعت چغندرقند از کشورهای آلمان، لهستان و چکسلواکی وارد می‌شد. در سال 1314 به آقای مرتضی قلی بیات رئیس فلاحت وقت دستور داده شد تا مقدمات کار طوری فراهم شود که ظرف مدت پنج سال، بذر موردنیاز چغندرقند در داخل کشورتهیه شود. به همین‌منظور، نصراله‌حکیمی به آلمان اعزام و پس از دیدار با پروفسور اشنایدر، از وی دعوت به عمل آورد تا به ایران عزیمت کند. از سال 1315، پروفسور اشنایدر با همکاری مرحوم مهندس قره‌باغی، کار اصلاح لاینهای سازگار به شرایط آب‌وهوایی ایران را آغاز کردند و در سال 1320 اولین بذر الیت تهیه شد.
از بدو تأسیس بنگاه تولید بذر چغندرقند در سال 1332، به استثنای سالهای 1352 و 1359، تمامی بذر موردنیاز کارخانجات قند کشور در داخل تأمین شده است. در ابتدا، تکثیر بذور الیت در همدان، اردبیل، سراب، خراسان، فارس، فیروزکوه، زنجان و کرج صورت می‌گرفت ولی با توجه به کیفیت بالای بذر تولیدی در منطقةاردبیل؛ در حال حاضر، کلیة بذر موردنیاز کشور که سالانه بالغ بر پنج هزار تن می‌شود، در این منطقه و توسط اداره اصلاح و تهیة بذر چغندرقند تولید می‌شود.
پس از آغاز تولید بذر چغندرقند در داخل کشور به همت مرحوم مهندس اسماعیل قره‌باغی و پروفسور اشنایدر، فعالیتهای مربوط به بررسی و چگونگی تولید بذر همزمان با مناطق دیگر، در اردبیل نیز شروع شد. به تدریح با توجه به استعداد منطقه در تولید بذر کیفی چغندرقند و استقبال کشاورزان، از سال 1337، سایر مناطق بذرگیری تعطیل و تولید بذر به اردبیل انحصار یافت. استان اردبیل با دارا بودن حدود 1/1درصد از مساحت کل کشور، 82/4 درصد از زمینهای زراعی (595043هکتار) و یک‌درصد از باغات (19207هکتار) کشور را در خود جای داده‌است.
اطلاعات تماس
آدرس مرکز: اردبیل – بزرگراه شهدا- نبش خیابان هلال احمر- اداره اصلاح و تهیه بذر چغندر قند اردبیل
تلفن: 04533233475
رئیس اداره تولید بذر تجارتی اردبیل : مهندس پرویز فیضی